Kawaleria.org

W dniu 12 maja 2021 r. miała miejsce historyczna chwila związana z uroczystym rozpoczęciem robót budowlanych Pomnika Chwały Kawalerii i Artylerii Konnej w Wolicy Śniatyckiej koło Komarowa.

Monument powstaje w celu upamiętnienia zwycięskiej bitwy kawalerii polskiej z kawalerią bolszewików pod Komarowem, która miała miejsce 31 sierpnia 1920 roku. Dzień ten stał się Świętem Kawalerii Polskiej, na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej w 2009 roku. Była to od 1813 roku największa, a zarazem ostatnia wielka bitwa kawalerii XX wieku w szyku konnym. Podczas bojów pod Komarowem w 1920 roku strona polska, w składzie 1 Dywizji Jazdy pod dowództwem generała Juliusza Rómmla, zaatakowała tyły nacierającej na Zamość bolszewickiej 1 Armii Konnej, dowodzonej przez Siemona Budionnego. Sześć polskich pułków kawalerii z determinacją i odwagą podjęło walkę ofensywną przeciwko 20 pułkom bolszewickiej kawalerii. W wyniku ataku polskiej jazdy na znacznie silniejszego przeciwnika poniósł on znaczne straty wynoszące w zabitych około 4000 ludzi, a w sumie z rannymi 2/3 swego stanu osobowego. Atak polskiej kawalerii oraz działania okrążające polskiej 13 Dywizji Piechoty, spowodował wycofanie i odwrót jednostek bolszewickiej 1 Armii Konnej w kierunku wschodnim. Wysiłek polskiej kawalerii okupiony został 300 poległymi na polu chwały ułanami i szwoleżerami (20% stanu bojowego 1 Dywizji Jazdy) oraz stratą ponad 500 koni - towarzyszy broni polskich kawalerzystów. Największe straty były w 9. pułku ułanów – 120 poległych i rannych, w tym trzech dowódców szwadronów.

Sama idea zbudowania pomnika, upamiętniającego zwycięską bitwę z bolszewikami oraz dla uczczenia poległych w boju polskich kawalerzystów, pojawiła się już w 1936 roku. Powołano Komitet Budowy Pomnika Chwały Kawalerii i Artylerii Konnej oraz rozstrzygnięto konkurs na projekt monumentu – zwyciężył Borys Zinserling. Niestety nadszedł rok 1939, a z nim II Wojna Światowa. Uczestnicy walk pod Komarowem znów ruszyli do boju. Po wojnie, w okresie rządów komunistycznych w Polsce, zwycięstwo nad bolszewikami nie mogło być upamiętnione pomnikiem.

Inicjatywa budowy Pomnika odżyła dopiero w 2006 roku, kiedy to za sprawą pani Anny Wojdy – nauczycielki historii w Komarowie i Tomasza Dudka – prezesa zarządu Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”, rozpoczęto poszukiwania przedwojennego projektu. Nie mając nadziei na jego odnalezienie rozpoczęto prace nad nowym wizerunkiem Pomnika posiadając jedynie wiedzę, iż forma oparta była na skrzydłach husarii. Pierwsze szkice wykonała Weronika Kobylińska (wnuczka Szymona Kobylińskiego) wraz z architektem, Tomaszem Dudkiem ze Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”. W 2007 roku, po długich poszukiwaniach, odnaleziono przedwojenny projekt. Był on w posiadaniu syna architekta Borysa Zinserlinga. Dzięki jego życzliwości wreszcie możliwym było zapoznanie się z pierwotnym wyglądem projektu pomnika pod Komarowem. W rezultacie pozyskania tej wiedzy, wykonane w 2006 roku wstępne szkice współczesnego projektu pomnika oraz przedwojenny historyczny wizerunek monumentu, zostały skonsultowane z uznanymi polskimi artystami, między innymi z prof. Wiktorem Zinem oraz prof. Ludwikiem Maciągiem. Ich opinia wsparła koncepcję zmiany historycznego wizerunku pomnika, przy jednoczesnym zachowaniu elementu skrzydeł husarskich i dodaniem dynamiki, poprzez umieszczenie w centrum monumentu sylwetek kawalerzystów szarżujących na koniach oraz artylerzystów. W następstwie tego, nowe szkice wraz z wytycznymi profesorów Zina i Maciąga, zostały w 2008 roku przekazane prof. Januszowi Kucharskiemu z Wrocławskiej ASP w celu wykonania modelu nowego Pomnika. Oficjalnie model Pomnika został zaprezentowany w 2009 roku. Zbiegło się to z ustanowieniem przez Ministra Obrony Narodowej dorocznego Święta Kawalerii Polskiej w rocznicę bitwy pod Komarowem.

Pomimo wielu przedsięwzięć koncepcyjnych i przygotowawczych, dopiero w 2019 roku następuje oficjalne podpisanie aktu erekcyjnego i wmurowanie kapsuły z aktem erekcyjnym pod budowę pomnika z jednoczesnym rozpoczęciem działań mających pozyskanie środków na sfinansowanie całego projektu.

Rozpoczęcie etapu realizacji budowy pomnika w dniu 12 maja 2021 roku, stało się owocem działań wielu osób w nie zaangażowanych, a także dwuletniej harmonijnej współpracy pomiędzy dwoma kawaleryjskimi organizacjami, mianowicie Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem” i Stowarzyszenia Polski Klub Kawaleryjski, oraz jest dowodem na to, że wspólny wysiłek w realizacji ambitnego zadania, pozwala razem osiągać piękne i ważne dla polskiej tradycji kawaleryjskiej cele i dzieła. W wyników wspólnych i partnerskich działań organizacji kawaleryjskich, a także innych zaangażowanych podmiotów i osób fizycznych, rozpoczęcie budowy drogiego każdemu miłośnikowi polskich tradycji kawaleryjskich, pomnika zwycięskiego czynu wojennego żołnierzy niepodległej Rzeczpospolitej stało się faktem.

W oparciu o życzliwość wielu zaangażowanych w budowę osób i podmiotów, w tym darczyńców, a także instytucji rządowych, których przychylność pozyskiwał poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak z Zamościa, dotychczas zrealizowano:

• całościowy projekt budowlany pomnika pt. „Budowa punktu widokowego z platformą widokową i pomnikiem Chwały Kawalerii i Artylerii Konnej, który otrzymał pozwolenie na budowę, na działce należącej do Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”, a przekazanej aktem notarialnym, jako darowizna przez właściciela gruntu, architekta Tomasza Dudka – prezesa zarządu Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”;
• wykonano odlewy dwóch sylwetek kawalerzystów z brązu;
• zlecono wykonanie modelu trzeciej i ostatniej sylwetki szarżującego kawalerzysty.

Dotychczas zrealizowano elementy Pomnika za kwotę 1 439 600 zł, w tym ze zbiórek prywatnych w kwocie 959 600,00 zł, oraz z dofinansowania z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w kwocie 480 000,00 zł.

Otrzymane kolejne wsparcie z budżetu państwa, w kwietniu 2021 r., w kwocie 700 000,00 złotych było możliwe dzięki zawarciu umowy partnerskiej z organizacją pożytku publicznego, jaką jest Stowarzyszenie Polski Klub Kawaleryjski, które stało się wraz ze Stowarzyszeniem „Bitwa pod Komarowem” inwestorem budowy pomnika. Wkład własny Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem” wynosi 182 004,00 zł. Dzięki tej współpracy, w tym zwłaszcza dofinansowaniu projektu z budżetu państwa, możliwym stało się rozpoczęcie w dniu 12. maja 2021 roku prac budowlane przy Pomniku.

W uroczystości symbolicznego „wkopania pierwszej łopaty” na budowie Pomnika oraz uroczystego podpisania umowy realizacyjnej, pomiędzy inwestorami i wykonawcą, wzięli udział:

• Tomasz Dudek prezes Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”;
• Sławomir Zawiślak Poseł na Sejm RP;
• płk rez. Marek Dragan prezes Stowarzyszenia Polski Klub Kawaleryjski;
• Jacek Skoczylas wiceprezes Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”;
• Witold Marucha – sekretarz Światowego Związku Żołnierzy AK Okręg Zamość;
• Anna Wojda współzałożycielka Stowarzyszenia „Bitwa pod Komarowem”;
• Tadeusz Rozmus i Józef Małysz – współwłaściciele firmy P.W. „BUDMAT” S.j. – główny wykonawca robót budowlanych;
• inż. Jan Dworzycki – autor projektu elementów betonowych konstrukcji budowlanych Pomnika Chwały Kawalerii i Artylerii Konnej w Wolicy Śniatyckiej;
• Przedstawiciel Ministra Edukacji i Nauki.

W trakcie uroczystości rozpoczęcia robót budowlanych, wśród osób oficjalnych zabierających głos, był inicjator i główny promotor tego historycznego dzieła architekt Tomasz Dudek, który przypomniał wszystkie okoliczności inicjatywy budowy Pomnika i osoby oraz organizacje zaangażowane w projekt, jednocześnie dziękując wszystkim tym, którzy wspomagają spełnienie tego niespełnionego testamentu kawalerzystów II RP. Na koniec spotkania przedstawiciel wykonawcy, a zarazem kierownik budowy p. Janusz Narolski zapowiedział, że prace zostaną zrealizowane w przeciągu najbliższych trzech miesięcy i nie widzi powodów, które mogłyby temu  przeszkodzić.

Wśród zabierających głos był również Marek Dragan – Prezes Stowarzyszenia Polski Klub Kawaleryjski, który podkreślił, że dla niego oraz wszystkich członków Klubu, a także dla osób zrzeszonych w Stowarzyszeniu Rodzina 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich, którego jest wice prezesem, udział w działaniach na rzecz powstania Pomnika pod Komarowem jest zaszczytem, a zarazem obowiązkiem wobec weteranów polskiej kawalerii, by powstały pomnik stał się na długie lata świadectwem ich bohaterskich czynów bojowych oraz drogowskazem na przyszłość dla współczesnych pokoleń, zwłaszcza osób związanych z kultywowaniem polskich tradycji jazdy i kawalerii polskiej, zrzeszonych w różnego rodzaju stowarzyszeniach i organizacjach.

Na koniec uroczystości zebrani wyrazili nadzieję, że wsparcie ze strony wszystkich dotychczas zaangażowanych nadal będzie żywe, a te osoby, które chciałyby jeszcze dołączyć do realizacji Pomnika w Komarowie mają taką możliwość, do czego są serdecznie zachęcani do wsparcia.

M. D.

Zbiórka środków na budowę pomnika nadal trwa. Inwestycję można wesprzeć poprzez wpłaty kwot bezpośrednio na konto – nr rachunku:

67 1240 2816 1111 0010 3469 8856, z dopiskiem „darowizna na rzecz budowy Pomnika”.

For foreign transfers full number is:

PKOPPLPW PL 67 1240 2816 1111 0010 3469 8856